'Is het wel veilig?'

‘Is het wel veilig?’ is de vraag die me in Nederland de afgelopen weken het meest is gesteld. Ik wist het niet, ik dacht van wel. Maar wat kun je weten in Nederland? Nu zijn we hier en weten we iets meer. Voor alle ongeruste vrienden, vriendinnen, familieleden en collega’s dit bericht. De Malinezen hebben het over de tijd dat een stuk van het land ‘occupé’ was. Nu is het weer bevrijd ‘liberé’. Verhalen die we hoorden en dingen die we zagen:
- De grand frère van Sadia werkt bij de politie, commissaris van het een of ander. Hij besloot ten tijde van de coup om thuis te blijven, helemaal niet naar het werk gaan leek hem het beste, hij had geen idee in wiens dienst hij nu eigenlijk was. Geen wonder dat het een chaos was, als zelfs de politiecommissaris besluit thuis te blijven…
- Nergens in Bamako zie je militairen of politie met groot wapenvertoon, ook niet op het vliegveld. Het ziet er gewoon uit, alleen 10 keer zo vervuild met 2,5 keer zoveel mensen als 7 jaar geleden. Ook geen spectaculaire toename van dames totaal in het zwart of mannen met baarden. Wel zag ik nog nooit op de tv zoveel Toearegs en andere mensen uit het noorden. Centrale boodschap: wij zijn één volk. De PR afdeling werkt.
- De Franse ambassade is een fort, beschermd door een rij zandzakken van minstens 4 meter dik, enorme rollen prikkeldraad, maar slechts een enkel mannetje te zien in een hokje tussen de zandzakken. De Nederlandse ambassade hebben we nog niet gezien. Wellicht ook in een fort veranderd.
- Sadia komt uit het noorden, uit een stadje vlakbij Mauritanië. Het was niet ‘occupé’, maar lag/ligt zeker in de gevarenzone. Een aantal organisaties die werken in die regio (inclusief hijzelf) hebben een campagne opgezet voor de ‘sensibilisation’ van de bevolking: wat wordt er misschien van jullie gevraagd, hoe kun je reageren etc. Er schijnen opeens ook heel veel fondsen te zijn, die zich bezighouden met het noorden.
- Onderweg van Bamako naar Bandiagara (650 kilometer naar het oosten) was eerst helemaal niets te zien, geen militaire voertuigen, geen roadblocks. Tot 50 kilometer voor Mopti toen er enorme colonnes vrachtwagens ons tegemoet kwamen met allemaal militaire voertuigen achterop. Verkeerde kant op zou je denken (richting Bamako), daar zitten de boeven niet. Speculatie van de Malinezen in de auto: ze zijn op weg naar Bangui in de Centraal Afrikaanse Republiek, volgende hotspot voor de Fransen…
- Een man die verantwoordelijk was bij de Academie de l’enseignement voor de opleiding voor leerkrachten in Douentza (200 kilometer van hier naar het noordoosten) vertelde over de tijd dat de stad ‘occupé’ was. Eerst dachten ze ‘het is belangrijk dat het onderwijs doorgaat’, dus ze gingen in op allerlei eisen van de jihadisten: meisjes achterin, jongens voorin de klas, vakken die apart gegeven moesten worden. Tot ze zich ook gingen bemoeien met de inhoud van het onderwijs. Toen hebben ze besloten de hele boel te evacueren naar Bandiagara, inclusief leerlingen. ‘Laat maar lekker jullie baarden groeien, wij zijn weg’, had hij gezegd toen ze weg gingen. Hij moest er nu smakelijk om lachen. Inmiddels is Douentza ‘liberé’, de lerarenopleiding is weer terug.
- Er is geen toerist te zien in heel Mali, hotels staan leeg, gidsen bedelen om werk. In Pays Dogon was toerisme een van de belangrijkste inkomstenbronnen. Treurig dat er niemand meer komt.
- Van Sylvestre met wie we de cursus gaan geven in die hier in Bandiagara woont, hoorden we dat ze alle borden, waarop stond dat iets christelijk was, of gefinancierd door een christelijke organisatie, hadden weggehaald en opgeslagen. Maar ondertussen was er al een hele lijst van mensen die in geval dat de jihadisten Bandiagara zouden bereiken, de boel zouden overnemen: wie de burgemeester zou worden, wie de commissaris van politie. Die mensen wonen hier nu gewoon nog, het feest is niet doorgegaan.

Kortom: is het hier veilig? Dat kun je dus ook als je hier bent niet echt weten. Een jaar geleden niet in ieder geval. Nu ziet het er gewoon uit, alleen zonder toeristen. Wel is Bandiagara veranderd: er is nu een rotonde met een monument gemaakt en betaald door de Chinezen: een realistisch beeld van een traditionele jager met een hond (oei, die zou eraan gegaan zijn bij de jihadisten) met daarboven drie enorme betonnen palen naar de hemel. Minstens dertig meter hoog.